De Treinenfabriek

Vorige slide
Volgende slide

Financieel

Recent is de SGB verrast door de Vriendenloterij. Zij hebben de aangevraagde bijdrage van €675.000,- toegekend. Door dit geweldige bedrag zijn we op een punt gekomen waarop financieel gezien de eerste fase van project De Treinenfabriek van start kan! Naast de Vriendenloterij mag dit project op de steun van nog een aantal grote partijen rekenen:

Provincie Zeeland:        €440.000,-
Gemeente Goes:          €440.000,-
VSB-Fonds:                  €100.000,-

De eerste fase bevat het opbouwen van De Treinenfabriek tot een wind- en waterdicht pand waarin stalling van materieel plaatsvindt. Daarmee zijn we echter niet bij het einddoel: een onderkomen waarin we gasten ontvangen en meenemen in de historie van het treinvervoer. Om tot dat doel te komen zijn nog twee fasen nodig. De zoektocht naar de financiële dekking voor deze fasen is onlangs opgestart

Foto: Vriendenloterij

Dit project ook steunen?

Ook bijdragen aan de opbouw van dit geweldige gebouw? Dat stellen we natuurlijk zeer op prijs! Neem hiervoor contact op met ons via info@destoomtrein.nl

Makkelijk doneren via Tikkie kan ook!

Klik hier of scan de QR-code.

De Treinenfabriek samengevat

De Treinenfabriek maakt het volgende mogelijk:

  • ontsluiting van de treinencollectie door publiekelijk toegankelijk museumgebouw;
  • behoud van de belangrijkste productiehal van de treinenfabriek Allan & Co. uit 1916;
  • creëren van een uniek ensemble met treinen en bijbehorende fabriekshal;
  • behoud en beheer van de collectie historisch spoorwegmaterieel;
  • mogelijkheid tot uitwisseling van treinencollecties met andere musea;
  • duurzame oplossing door hergebruik constructie;

De Treinenfabriek is reeds verworven en in onderdelen overgebracht naar Goes en dient nu ‘slechts’ nog gereconstrueerd te worden.

Project De Treinenfabriek – een nieuw ‘oud’ museumgebouw

Lange tijd gaf de SGB de voorkeur aan het realiseren van een stationsgebouw met sporenkap als museumgebouw. Maar de bouwkosten van een stationsgebouw zijn zeer hoog en het is moeilijk om daar financiële dekking voor te vinden. Vandaar dat de plannen opnieuw tegen het licht zijn gehouden toen duidelijk werd dat het mogelijk was om een deel van de voormalige fabriek van Allan & Co. in Rotterdam te kunnen behouden. De oude en imposante constructiewerkplaats van Allan is namelijk behouden gebleven en zal in Goes worden gepresenteerd als De Treinenfabriek. De voormalige Rotterdamse treinenfabriek combineert een aantal functies die voor de verdere groei van de SGB als museum noodzakelijk zijn. Een beknopte introductie van de plannen volgt hierna.

Met de verwezenlijking van dit ‘nieuwe’ gebouw wordt de museale en attractieve waarde van de SGB aanzienlijk verhoogd. Een groot deel van de huidige collectie rollend materieel is nu niet zichtbaar voor het publiek, want diverse objecten staan nu nog in de buitenlucht onder zeilen te wachten op restauratie en rijtuigen en wagens waar jarenlang aan gewerkt is en die tot in de puntjes zijn gerestaureerd staan nu in weer en wind buiten. Daardoor zijn de kosten voor beheer en onderhoud van het materieel erg hoog.

De herbouw van De Treinenfabriek maakt het mogelijk dat materieel veilig binnen te stallen en zichtbaar en toegankelijk te maken voor de bezoekers. Op die manier krijgen de SGB bezoekers de mogelijkheid om de gehele historische collectie rollend materieel van de SGB te bezichtigen. Veel stukken hebben een bijzondere constructie of levensloop die daarbij onder de aandacht gebracht zal worden. Interactieve informatiepanelen tonen wat er te zien is en waarom het in de huidige toestand verkeert. Rijtuigen zullen toegankelijk zijn, met binnenin thema-exposities.

Van belang is ook dat het gebouw een uitbreiding vormt van de publieksvoorzieningen dat, omdat het een groot gebouw betreft, zeer geschikt is als slechtweervoorziening en evenementencomplex. In het gebouw kunnen daardoor het gehele jaar bezoekers worden ontvangen wat gunstig is voor de inkomsten van de SGB. Verder is er ruimte genoeg voor een perron als overdekt vertrekpunt voor de treinrit op de museumspoorlijn. Het gebouw is dus tevens de poort naar de treinrit die de bezoeker gaat meemaken: het is voorzien van een perron, waar de historische treinen van de SGB vertrekken en aankomen. Bovendien heeft het gebouw zelf historische waarde: het is een prachtig voorbeeld van utiliteitsbouw uit het begin van de vorige eeuw en door de ruimtelijkheid en de bouwwijze laat het op de bezoeker een onuitwisbare indruk achter. Dergelijke fabrieken zijn inmiddels zeer zeldzaam in Nederland.

In 2016 is een bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd naar het complex, met als doel te komen tot een cultuurhistorische waardestelling. In de conclusie van dat onderzoek wordt gesteld dat het fabriekscomplex een waardevol historisch ensemble vormt en dat de constructiewerkplaats een ‘zeer hoge waarde’ vertegenwoordigt. De Treinenfabriek zal met de daarin ondergebrachte historische spoorvoertuigen een uniek ensemble vormen en dat effect wordt nog versterkt doordat enkele van die voertuigen daadwerkelijk in dit gebouw zijn gemaakt. Samenwerking met andere musea kan worden gerealiseerd door het tentoonstellen van rollend materieel uit andere collecties. Met Het Spoorwegmuseum in Utrecht zijn daar al voorlopige afspraken over gemaakt.

Het uiteindelijke doel is een representatieve museumhal, die op een aantrekkelijke manier gevuld is met gerestaureerde treinen: locomotieven, rijtuigen en wagons. Het kost veel tijd om bijvoorbeeld een personenrijtuig te restaureren. Snelheid is bij dergelijke restauratieprojecten echter geen vereiste. Het leveren van kwaliteit en het behoud van originaliteit van de collectie staan voorop, net al het instandhouden van de kennis en het vakmanschap van de SGB-vrijwilligers.

Als het spoorwegmaterieel naar het museumgebouw verhuist, ontstaan er mogelijkheden om het buitenterrein te verbeteren en anders in te richten. Dat zal bijdragen aan een sterke verbetering van de totale presentatie van het museumterrein. Het museum zal de bezoeker door eigen ervaring de spoorwegwereld laten beleven, wat meer is dan langs bordjes een rondwandeling maken. In het SGB-masterplan staat dat beleven als uitgangspunt voorop en daarom vult De Treinenfabriek de andere kernpunten van de SGB prima aan, zoals de rijdende trein, rangerende locomotieven in Goes, het tractiegebouw waar aan de treinen wordt gewerkt en de recreatieve voorzieningen te Hoedekenskerke. Het museum leeft dus!

Bovendien breidt de SGB met de realisatie van De Treinenfabriek haar mogelijkheden als belangrijke Zeeuwse-slecht-weervoorziening flink uit, een uitgelezen kans om de sterke positie in de regionale toeristische sector verder uit te bouwen. Met de toevoeging van De Treinenfabriek biedt de SGB een nog completer dagje uit.

De Treinenfabriek is daadwerkelijk hét gebouw waarin vroeger treinen en trams werden gebouwd en daarom is het de bedoeling van de SGB dat bezoekers naar huis gaan (of hun reis met de SGB-stoomtrein vervolgen) met kennis van hoe spoorwegmaterieel vroeger werd gebouwd, hoe bijvoorbeeld de remmen van een trein werken en welke technieken en ambachten (zoals klinken) vroeger werden gebruikt bij het bouwen van spoorwegmaterieel. Per slot van rekening was De Treinenfabriek vroeger een gebouw waarin complete trams en treinen werden gebouwd. Alle mogelijke technieken werden daarbij toegepast: alleen al aan het construeren van casco’s van spoorwegrijtuigen kwamen allerlei vormen van metaalbewerking te pas, zoals snijden, buigen, lassen en klinken.

Maar Allan & Co. ging veel verder: men ontwierp en bouwde houten interieurs van tramrijtuigen, construeerde draaistellen, bouwde elektro- en dieselmotoren in treinen en trams en verzorgde elektrische installaties. Ook voerde men in opdracht herstelwerk uit aan beschadigd materieel.

Die veelzijdigheid zal terugkomen in de presentatie in De Treinenfabriek. Op de sporen in het gebouw komt een flink deel van de collectie historisch rollend materieel van de SGB te staan, een mix van gerestaureerde treinen, die op dat moment niet worden ingezet, en nog niet gerestaureerde objecten. Die laatste zijn aan de buitenzijde presentabel gemaakt maar van dichtbij is te zien dat ze nog niet af zijn. Er moet nog veel werk gebeuren om ze te restaureren, maar ze zijn wel toegankelijk. Dit materieel wordt ook gebruikt om te laten zien wat een restauratieproject bij de SGB inhoudt.

In sommige goederenwagens zal een aparte thema-expositie worden ingericht, zoals over het groente- en fruitvervoer in de regio of over de internationale boottreinen die in de vorige eeuw naar Vlissingen reden in aansluiting op de veerboot naar Engeland. Er staan talloze bijzondere stukjes spoorweggeschiedenis, zoals één van de eerste elektrische treinen. Maar er staat ook een wel heel erg vervallen schapenschuurtje, dat een wagon van ruim 130 jaar oud blijkt te zijn en laat zien hoe oude treinen soms eindigen… Er staat ook materieel dat er weer fonkelnieuw uitziet, zoals een vertegenwoordiger van de eerste moderne rangeerlocomotieven van Nederland. Deze locomotor liep op benzine en werd ontwikkeld in de crisistijd van de jaren ’30 om te bezuinigen op personeel en gebruikskosten.

Het statisch opstellen van materieel is echter niet genoeg om de gasten bezig te houden en een volledig dagje uit te bezorgen. Als de bezoeker zelf deel kan uitmaken van de presentatie, verhoogt dat de attractiewaarde aanzienlijk. In het openluchtmuseum vinden nu al diverse activiteiten plaats, voornamelijk gericht op kinderen, die niet alleen leuk zijn om te doen maar ook een educatieve inslag hebben. Er valt immers veel te vertellen over de historie van de spoorwegen. De sfeer in en om het museale spoorwegmaterieel en de uitstraling van het gebouw dragen nog eens aan de beleving bij. De bezoeker maakt zo een echte ontdekkingsreis, want veel zaken zullen fysiek actief beleefd worden.

Maar er komen ook veel mogelijkheden om fysiek en digitaal interactief bezig te zijn. Zo wordt er gedacht aan mogelijkheden voor kinderen om je eigen trein te ontwerpen met behulp van Lego en Meccano, om een modelstoommachine (door lucht aangedreven) in werking te zetten of een treinrem te bedienen. Ook komt er een app, waarmee een wandeling door De Treinenfabriek veel meer inhoud krijgt. Die app zal worden voorzien van een speurtocht voor kinderen. Zo’n app brengt de expositie tot leven. Als voorbeeld is te denken aan een mopperende chef werkplaats die in zijn kantoor een medewerker op het matje roept…

Genie

In april en mei 2024 werden er zichtbare stappen gezet in het voorbereidingstraject voor de herbouw van de Treinenfabriek. De Genie (Ondersteuningsdetachement 102 constructiecompagnie) stak de handen flink uit de mouwen. Ze demonteerden de romneyloodsen waaronder de onderdelen van de Treinenfabriek jarenlang lagen opgeslagen. Vervolgens transporteerden ze een aantal onderdelen naar het voormalig AZC-terrein naast ons museum, waar de onderdelen ter controle uitgespreid neergelegd werden.